×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Badanie płynu osierdziowego

lek. Kornel Gajewski
Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii
SP CSK im. prof. K. Gibińskiego SUM w Katowicach

Na czym polega badanie płynu osierdziowego?

Badanie płynu osierdziowego to procedura, polegająca na pobraniu płynu znajdującego się między blaszkami osierdzia, czyli worka, w którym się znajduje serce. W warunkach prawidłowych ilość płynu jest niewielka, wynosi około 15–50 ml. W przypadku zapalenia osierdzia, nowotworów, niewydolności serca czy nerek czasem dochodzi do nadmiernego gromadzenia się płynu, który uciska na serce, powodując różne objawy. Poprzez nakłucie osierdzia, czyli perikardiocentezę, lekarz pobiera próbkę płynu, która przekazywana jest do badania.

Jakie są wskazania do badania płynu osierdziowego?

Badanie płynu osierdziowego jest procedurą wykonywaną tylko w szczególnych przypadkach. Punkcja osierdzia, będąca metodą uzyskania materiału niezbędnego do diagnostyki, pełni jednocześnie rolę terapeutyczną – samo odessanie nadmiaru płynu osierdziowego często przynosi pacjentowi ulgę.

Jako zabieg terapeutyczny, perikardiocentezę wykonuje się zawsze, kiedy zgromadzony w osierdziu płyn uniemożliwia funkcjonowanie serca, co jest stanem zagrożenia życia zwanym tamponadą serca.

Jak przebiega badanie?

Badane płynu osierdziowego trwa zazwyczaj 20–60 minut. Pacjent leży na plecach z głową i tułowiem uniesionym pod kątem 30–45° (dzięki temu płyn gromadzi się w dolnej części worka osierdziowego, bliżej ściany klatki piersiowej). Badanemu zakłada się wkłucie dożylne na wypadek konieczności zastosowania leków. Miejsce wkłucia (najczęściej okolica podmostkowa) jest odkażane, a następnie lekarz nastrzykuje je lekiem znieczulającym w celu zapewnienia komfortu badania. Po uzyskaniu miejscowego znieczulenia wprowadza igłę w kierunku worka osierdziowego pod kontrolą USG, fluoroskopii lub tomografii komputerowej (aby stale kontrolować jej położenie). Po osiągnięciu worka osierdziowego wprowadza do niego specjalny cewnik w celu pobrania płynu i ewentualnie dalszego odprowadzenia znacznego jego nadmiaru. Uzyskany płyn osierdziowy przekazywany jest do laboratorium.

Rutynowo ocenia się:

  • zawartość glukozy, białka
  • obecność, rodzaj i ilość komórek morfotycznych krwi
  • aktywność dehydrogenazy mleczanowej LDH
  • obecność przeciwciał mogących wskazywać na autoimmunologiczną przyczynę gromadzenia się płynu w worku osierdziowym.

Oprócz tego, próbki płynu barwione są w celu określenia obecności bakterii. W przypadkach podejrzenia, np. gruźliczego lub nowotworowego tła wysięku badanie rozszerza się o m.in. aktywność deaminazy adenozyny, interferon gamma, markery nowotworowe, cytologię. Otrzymane wyniki pozwalają lekarzowi postawić precyzyjne rozpoznanie oraz wdrożyć odpowiednie leczenie.

Jak przygotować się do badania?

Zaleca się, aby przed badaniem pacjent był na czczo, tj. przynajmniej 6 godzin bez przyjmowanych pokarmów i płynów. Wcześniej zwykle wykonuje się badanie układu krzepnięcia oraz echokardiografię. Przed badaniem należy przekazać lekarzowi informację o przyjmowanych lekach.

Jakie są przeciwwskazania do badania płynu osierdziowego?

Do przeciwwskazań do badania płynu osierdziowego należy:

  • małopłytkowość, czyli zmniejszona liczba płytek krwi (poniżej 50 000/mm3)
  • niewyrównane zaburzenia krzepnięcia i leczenie przeciwkrzepliwe (INR >1,5 lub APTT >1,5 raza normy)
  • małe i otorbione zbiorniki płynu, ich lokalizacja w tylnej, trudno dostępnej części jamy osierdzia.

Jakie powikłania mogą wystąpić po wykonaniu badania? Jak postępować po badaniu płynu osierdziowego?

Nakłucie worka osierdziowego pod kontrolą USG uważane jest za bezpieczne. Jednakże, jak każda procedura inwazyjna, wiąże się z pewnym ryzykiem komplikacji i powikłań. Należą do nich:

  • zaburzenia rytmu serca, szczególnie bradykardia, czyli spowolnienie akcji serca,
  • odma opłucnowa w wyniku jej nakłucia (zapadnięcie się płuca),
  • uszkodzenie ściany mięśnia sercowego, naczyń wieńcowych i krwawienie prowadzące do tamponady serca,
  • zator powietrzny,
  • uszkodzenie wątroby, żołądka, przebicie otrzewnej,
  • zapalenie osierdzia i wsierdzia.

Po przeprowadzeniu perikardiocentezy, lekarz kontroluje czynności życiowe pacjenta, w tym ciśnienie tętnicze oraz częstotliwość rytmu serca i podejmuje decyzje o wypisaniu pacjenta do domu. Wskazane jest, szczególnie w przypadku wcześniejszego zastosowania leków anestetycznych, aby w drodze do domu badanemu towarzyszyła inna osoba.

18.09.2017
Zobacz także
  • Fizjologia serca
  • Zaciskające zapalenie osierdzia
  • Wrodzone wady osierdzia
  • Torbiel osierdzia
  • Zapalenie mięśnia sercowego
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta